ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΕΙΑΣ

Του Γεωργίου Λεκάκη

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι η εφηβική ηλικία αποτελεί το κρίσιμο στάδιο για την εξέλιξη, τη διαμόρφωση και γενικά τη συγκρότηση και ολοκλήρωση της προσωπικότητας κάθε ατόμου. Και τούτο γιατί στην κρίσιμη καμπή αυτής της ηλικίας, κάθε έφηβος ετοιμάζεται να βγει από τη σφαίρα της ανωριμότητας και της φυσικής ανεμελιάς των παιδικών χρόνων και να μπει στη σφαίρα της πρώιμης ωριμότητας και των ποικίλων προβληματισμών για το κάθε τι που κεντρίζει το ενδιαφέρον και εξάπτει την περιέργεια του ανήσυχου νέου.

Σ’ αυτήν ακριβώς την ηλικία εκτός από τ’ άλλα προβλήματα που συνεπάγεται η σταδιακή ωρίμανση της προσωπικότητας του νέου, προσθέτονται οι αντιδράσεις των γονέων που βλέπουν με ανησυχία και συχνά με αμηχανία τα διάφορα ξεσπάσματα των παιδιών τους. Από τον τρόπο που θα αντιδράσουν οι γονείς και από το πώς θα σταθούν απέναντι σ’ αυτήν την αντίδρασή τους οι έφηβοι, εξαρτώνται κατά πολύ οι μεταξύ τους συγκρούσεις.

Η μη τήρηση ψυχραιμίας και αποφασιστικότητας από το μέρος της μια πλευράς, και αυτή θα πρέπει να είναι αναντίρρητα των γονέων, μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις, να διαταράξει τα μέχρι τότε γαλήνια νερά της οικογένειας, με αποτέλεσμα πολλές φορές ν’ ακολουθούν τραγωδίες με θλιβερές συνέπειες. Πολλές φορές έχει τύχει να διαβάσουμε στις εφημερίδες για νέους και νέες που εγκαταλείπουν την οικογενειακή θαλπωρή και στέγη εξαιτίας των διαφορών τους με τους γονείς τους, ή που καταφεύγουν σε οδυνηρές λύσεις διαλέγοντάς τις σαν τρόπο διαμαρτυρίας στην αδιαφορία και στη χωρίς κατανόηση αντιμετώπισή τους από τους γονείς τους. Αυτές οι λύσεις στα προβλήματα δεν ωφελούν σε τίποτα, αντίθετα μάλιστα επιδεινώνουν και τροφοδοτούν επικίνδυνα την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί από την όξυνση των διαφορών.

Στα πρώτα στάδια αναπτύξεως του νέου η διαμορφούμενη προσωπικότητά του χαρακτηρίζεται από έντονη τάση μιμητισμού πράξεων και τύπων ανθρώπων.

Αληθινό μυστήριο κρύβει η εφηβική ηλικία. Στη σκέψη του ανήσυχου έφηβου συσσωρεύονται ένα σωρό προβληματισμοί. Πολλά και ποικίλα ενδιαφέροντα κεντρίζουν την περιέργειά του, εξάπτουν τη φαντασία του, διεγείρουν το νεανικό ενθουσιασμό του. Τότε είναι που ξαφνικά ανακαλύπτει πράγματα και καταστάσεις πρωτόγνωρες κι ενδιαφέρουσες. Τότε μπαίνει στο νόημα της ζωής, αναρωτιέται για πολλά πράγματα και αναζητάει να βρει την ιδανική πραγμάτωση των ονείρων του. Πολλές φορές απογοητεύεται καταφεύγοντας σε επώδυνες λύσεις, άλλες φορές μεθάει από μία πρόσκαιρη ή τυχαία επιτυχία, ενεργώντας με τρόπο που θα του ΄ταν ξένος σε άλλες στιγμές. Ενθουσιάζεται εύκολα, απογοητεύεται συχνά, κτίζει τα όνειρά του, αγνοώντας πως γύρω του υπάρχει και η κακία και το μίσος, καθώς και μια σκληρή πραγματικότητα που διέπει τα κοινωνικά πράγματα επιβάλλοντας κανόνες.

Υπέροχη αναμφισβήτητα η εφηβική ηλικία με τους προβληματισμούς και τις αναζητήσεις, τους πειραματισμούς και τις ανησυχίες της, την άφταστη αγνότητά της και τη μυστηριώδη υπόστασή της. Πόσοι από μας δε θα θέλαμε να ξαναγινόμασταν έφηβοι, να νιώθαμε πιο έντονα τους παλμούς της ζωής, να αγωνιζόμασταν με τον υπέροχο νεανικό ζήλο για τα ιδανικά μας... Αλλά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κοινωνικό στερέωμα κρύβει πολλές παγίδες και εγκυμονεί άγνωστους κινδύνους για κάθε έφηβο, που πολλές φορές από ασυγκράτητη φιλοδοξία, ή από κακή εκτίμηση των πραγμάτων, ή από επιπολαιότητα και υπερβάλλοντα ενθουσιασμό, περιπλέκεται σε επικίνδυνες καταστάσεις, ή γίνεται αντικείμενο εκμεταλλεύσεως σε πολλούς τομείς, ή κατρακυλά στο βούρκο και βυθίζεται για πάντα σ’ αυτόν με οδυνηρά επακόλουθα. Κάπου εδώ εντοπίζεται η ευθύνη των γονέων, που θα πρέπει να νιώσουν τους προβληματισμούς των παιδιών τους και να πλησιάσουν περισσότερο σ’ αυτά. Είναι καιρός να πάψουν να διστάζουν να συζητήσουν μαζί τους οιοδήποτε θέμα, είτε από φόβο, είτε από ντροπή, ή εγωιστική αδιαλλαξία, γεγονός που δεν ωφελεί σε τίποτα, ενώ αντίθετα επιδεινώνει τα προβλήματα.

Ίσως θα πρέπει να γίνει κοινή συνείδηση ότι ο άστατος εφηβικός χαρακτήρας χαλυβδώνεται μέσα στην οικογένεια, εκεί όπου κάθε ενέργεια, θετική ή αρνητική, γίνεται παράδειγμα για το μέλλον, στο μυαλό του εφήβου. Γι αυτό θα πρέπει οι γονείς να τροφοδοτούν τους νέους μ’ αιώνιες ανθρωπιστικές διδαχές, να τους γαλουχούν με ανώτερα ιδανικά και ακατάλυτες ηθικές αξίες, να προσπαθούν να βελτιώνουν το πολιτιστικό τους επίπεδο, διαμορφώνοντας έτσι το χαρακτήρα τους στα πρέποντα πλαίσια. Να εκσυγχρονίζουν τις γνώσεις τους σε πολλά καυτά θέματα που η αντιμετώπισή τους διαφοροποιείται με την εξελικτική πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού.

Τεράστια λοιπόν, η ευθύνη των γονέων όσον αφορά το ρόλο τους στην διαμόρφωση του χαρακτήρα των εφήβων, με την κατάδειξη του σωστού και του απορριπτέου. Κι όλα αυτά χωρίς καταπίεση αλλά και χωρίς υπερβολικές ανελευθερίες, που οδηγούν στην ολέθρια ανελευθερία.

Είναι χρέος των μεγάλων να οικοδομήσουν ένα κόσμο καλύτερο, στηριγμένο στην κατανόηση και τον εποικοδομητικό διάλογο γύρω από κάθε πρόβλημα, που οι σημερινοί έφηβοι αντιμετωπίζουν.