ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙ
Σπυριδούλα Κοντού, Εκπαιδευτικός
Η τηλεόραση εχει μπει πιά στή ζωή μας καί αποτελει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Πολλοί μιλουν γιά τήν κακή ποιότητα της ελληνικης, αλλά καί της ξένης τηλεόρασης. Βέβαια εχουμε η νομίζουμε οτι εχουμε, τό δικαίωμα επιλογης. Δέν συμβαίνει τό ιδιο ομως μέ τά παιδιά.
Ερευνες εχουν δείξει οτι παιδιά της προσχολικης ηλικίας καί του δημοτικου σχολείου παρακολουθουν, κατά μέσο ορο, 3-4 ωρες τηλεόραση καθημερινά. Ειναι λοιπόν αναπόφευκτο τό περιεχόμενο των τηλεοπτικων προγραμμάτων νά τά επηρεάζει αμεσα. Περισσότερο εχει μελετηθει η επίδραση της βίας, πού παρουσιάζεται στήν τηλεόραση, στήν επιθετικότητα των παιδιων. Δέν ειναι μόνο οι ταινίες γιά μεγάλους πού παρουσιάζουν βία καί συχνά παρακολουθουνται από μικρούς τηλεθεατές. Ακόμα καί τά κινούμενα σχέδια περιέχουν βία. Ο μέσος ορος βίαιων επεισοδίων ειναι 25,1 τήν ωρα. Στό παιδί αρέσει η μίμηση καί κυρίως αν τό μοντέλο πού βλέπει ειναι ¨επιτυχημένο¨, δηλαδή, οχι μόνο δέν τιμωρειται, αλλά χαίρει εκτίμησης απ τό κοινωνικό σύνολο. Ο βαθμός επίδρασης δέν ειναι ο ιδιος γιά ολα τά παιδιά, συνήθως τά αγόρια επηρεάζονται περισσότερο από τά κορίτσια. Επίσης εξαρταται από τίς ¨αντιστάσεις¨ πού εχουν, δηλαδή τί ηθικές αξίες εχουν πάρει από τήν οικογένειά τους. Ειναι ανησυχητικό τό φαινόμενο νά θεωρειται πλέον η επιθετική συμπεριφορά τό μόνο μέσο γιά τήν εκπλήρωση των αναγκων καί τήν επίτευξη των οποιωνδήποτε στόχων.
Οι ¨ηθικές” αξίες πού περνανε στά παιδιά ειναι κυρίως ατομικιστικές. Ο δυνατός επιβιώνει πάντα σέ βάρος του αδυνάτου, οι ¨καλοί” καί οι ¨κακοί” δέν διαφέρουν καί πολύ αφου χρησιμοποιουν τά ιδια μέσα καί η εξωτερική ωραιότητα ειναι απαραίτητο στοιχειο γιά τήν κοινωνική καταξίωση καί ανοδο. Σχεδόν πουθενά δέν προβάλλεται ο πνευματικός μόχθος, ο αγώνας γιά μόρφωση καί η καθημερινή βιοπάλη.
Η πλειοψηφία των παιδικων προγραμμάτων δέν ειναι ελληνικης προέλευσης, εξ ου καί ο κατακλυσμός των ξενόγλωσσων τίτλων (π.χ. Τ.V. Troopers, Power Rangers, Babilon 5, Star Treck κ.ο.κ.). Οι διάλογοι ειναι υποτυπώδεις, ικανοί νά εκφράσουν μόνο τά αναγκαια. Άν ληφθει υπ οψη οτι η τηλεόραση απομακρύνει τά παιδιά απ τό καλό παιδικό βιβλίο μπορουμε νά κατανοήσουμε τή λεξιπενία της νέας γενιας. Ο χρόνος γιά παιχνίδι εχει μειωθει, τά παιδιά καθηλώνονται στήν πολυθρόνα του σπιτιου τους χάνοντας τήν ευκαιρία γιά σωματική ασκηση. Τά μικρότερα κυρίως παιδιά αδυνατουν νά ξεχωρίσουν τή φαντασία απ τήν πραγματικότητα οπότε ενστερνίζονται ευκολα τά μηνύματα πού θέλουν νά περάσουν τά τηλεοπτικά προγράμματα. Οι γονεις αφήνουν τά παιδιά τους ελεύθερα νά βλέπουν οτιδήποτε θέλουν στήν τηλεόραση, χαρούμενοι πού τά απασχολει η ¨ηλεκτρονική νταντά”. Πρέπει επιτέλους οι γονεις νά ελέγχουν τήν ποιότητα αυτων των προγραμμάτων καί νά λένε ενα αποφασιστικό ¨οχι” οταν κρίνουν οτι θά ειναι επιζήμια γιά τά παιδιά τους. Μέσα στήν οικογένεια οι συζητήσεις σπανίζουν, ειναι ολοι απορροφημένοι από τήν τηλεθέαση. Τό παιδί εχει ανάγκη από κατανόηση καί διάλογο πού συνήθως δέ βρίσκει. Τά τηλεοπτικά δίκτυα στό βωμό της τηλεθέασης καί της εμπορικότητας εχουν ξεχάσει πώς η τηλεόραση μπορει νά επενεργήσει καί θετικά. Οπως ακριβως ενισχύουν τήν επιθετική συμπεριφορά θά μπορουσαν νά ενισχύσουν τόν αλτρουσιμό, τήν αλληλοκατανόηση καί τή συνεργασία. Τά παιδιά ειναι πολύ ευαίσθητοι δέκτες καί δέχονται ευκολα ερεθίσματα. Δυστυχως ομως τά κανάλια δέν ρισκάρουν νά προσφέρουν κάτι διαφορετικό γιατί διακυβεύονται οικονομικά συμφέροντα. Ας αντιδράσουμε λοιπόν εμεις γιά τό καλό μας καί γιά τό καλό των παιδιων μας κι ας θυμηθουμε πώς δέν υπάρχει μόνο τό κουμπί πού ανοίγει τήν τηλεόραση αλλά καί αυτό πού τήν κλείνει.
