KΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Μιλτιάδη Αδαμόπουλου,

οικονομολόγος

Τό χάσμα γενεων ειναι ενα κοινωνικό φαινόμενο, πού εχει λάβει μεγάλες διαστάσεις μέ νέες μορφές συμβιώσεων μεταξύ των. Οι συγκρούσεις μεταξύ των γενεων αυξάνονται, ωστε νά υπάρχει σημαντικό πρόβλημα επικοινωνίας των. Τί αραγε φταίει; καί ποιοί ειναι οι παράγοντες πού απομακρύνουν τήν μιά γενεά από τήν αλλη;

Γιά νά μπορέσουμε νά ερευνήσουμε τό κοινωνικό αυτό φαινόμενο αρκει νά αναζητήσουμε τόν τρόπο σκέψης των σημερινων νέων. Οι νέοι επιζητουν ενα καλύτερο κόσμο, γιά ενα ομως ειναι βέβαιοι, οτι τά μέτρα τά οποια θά λάβουν θά ειναι ριζικά καί αποτελεσματικά ωστε νά μπορουν νά αγγίξουν τίς παραδόσεις. Η σημερινή νεολαία εχει αποτελέσει μιά “ομάδα πίεσης" καί ζητει από τούς μεγαλυτέρους οι οποιοι κατέχουν τίς θέσεις της εξουσίας νά τούς ανοίξουν τό δρόμο γιά τήν κοινωνική ανοδο. Γιά πρώτη φορά η σύγκρουση μεταξύ γενεων εκδηλώθηκε μέ τήν κινητοποίηση των φοιτητων πρωτα στήν Αμερική καί μετά στή Γαλλία κατά τή δεκαετία του 1960-70. Τό χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτης της ¨φοιτητικης επανάστασης¨ ηταν η μή κατεύθυνση από οργανώσεις ενηλίκων ωστε νά δημιουργηθει ενας νεανικός ηθικός απολυταρχισμός, μέ περισσότερη συναισθηματικότητα καί λιγότερο προσανατολισμένη δράση. Μέσα στή θέση τήν οποία παίρνουν οι νέοι, οι παλαιοί αδυνατουν νά προσαρμοστουν καί νά καταλάβουν τί ζητει πλέον η νέα γενεά

ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η εκταση καί η ενταση του χάσματος των γενεων στή χώρα μας ειναι μικρότερη από τίς δυτικές χωρες μέ τήν ανεπτυγμένη τεχνολογία τους. Δέν εχει φθάσει στήν οξύτητα πού παρατηρειται στήν Αμερική, Αγγλία, Γαλλία κ.α. Στήν Ελλάδα, ιδίως στίς επαρχίες οι παλαιότεροι εχουν κάποια επιρροή στούς νεώτερους καί αυτοί δείχνουν υπακοή καί σεβασμό σ΄ αυτούς δηλ. ισχύει η παραδοσιακή κοινωνία μέ τήν ¨παραδοσιακή οικογένεια¨ καί τό ¨παραδοσιακό σχολειο¨ καθ΄οσον τό |ημισυ του πληθυσμου ειναι αγροτικό.

Ηδη ομως υπάρχουν συγκρούσεις μεταξύ των γενεων στίς μεγαλουπόλεις - Αθηνα καί Θεσσαλονίκη- καί τά Πανεπιστήμια. Οι κοινωνιολογικές θεωρίες επί αυτου του κοινωνικου φαινομένου ειναι δύο ειδων: Οι γενικώτερες θεωρίες, οι οποίες επεξηγουν τό χάσμα των γενεων λόγω της τεχνολογικης η κοινωνικης ανάπτυξης καί οι ειδικότερες θεωρίες, οι οποίες αναφέρονται σέ δεδομένη σύγκρουση μεταξύ γενεων, π.χ. στά Αμερικάνικα Πανεπιστήμια του 1960.

Ο κοινωνιολόγος Lipset θεωρει ως εναυσμα της σύγκρουσης μεταξύ των γενεων ιδίως στόν Πανεπιστημιακό χωρο, τήν Πολιτική. Στήν Αμερική τό εναυσμα τό εδωσε ο πόλεμος του Βιετνάμ. Αλλοι κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν ως αρχή της σύγκρουσης τήν τεχνολογική εποχή μέ τήν ανασφάλεια πού δίδει τήν αισθηση σ΄ ολους οτι ο Γ Παγκόσμιος θά ειναι ολεθρος γιά ολους μας. Αλλοι δέχονται οτι οι γηραιότεροι πού εγεννήθησαν πρίν τόν 2ον Παγκόσμιο Πόλεμο δέν εχουν τίς απαιτούμενες γνώσεις γιά νά δώσουν στούς μεταπολεμικούς νέους ωστε νά τούς δείξουν πως νά φτιάξουν καλύτερη τή κοινωνία. Οι φοιτητές ζητουν ενα ¨μή παραδοσιακό¨ Πανεπιστήμιο ωστε ο καθηγητής νά μήν ειναι μιά ισχυρή καί αυταρχική προσωπικότητα αλλά νά μοιάζει σάν συνομίληκος καί φίλος.

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ

Η αυξανόμενη μόρφωση των νέων μεγαλώνει τό χάσμα ωστε νά καθιστα περισσότερο δύσκολη τήν επικοινωνία μεταξύ των. Από μιά στατιστική ερευνα πού εγινε στή συνοικία της Πλάκας (Νομός Αττικης) παρατηρήθηκε οτι τό 50% από τούς μεγαλυτέρους ησαν αμόρφωτοι η απόφοιτοι Δημοτικου καί 82% των νέων ειχαν ανωτάτη μόρφωση. Τουτο εχει ως αποτέλεσμα τήν αποξένωση των νέων από τούς γονεις.

Τό χάσμα διευρύνεται περισσότερο μέ τή μεγαλύτερη κοινωνική θέση πού λαμβάνουν οι νέοι ενεκα της μόρφωσής των εναντι των παλαιοτέρων καί ετσι δημιουργειται ενα ¨ταξικό¨ χάσμα μεταξύ των.

Η οικονομική ανεξαρτησία των νέων της σημερινης εποχης από τίς προηγούμενες εποχές εχει ως αποτέλεσμα νά ελλατώνεται η επιρροή των γονέων στά παιδιά τους.

Η μεγάλη πολιτικοποίηση των νέων εναντι των παλαιοτέρων, οπως παρετηρήθη κατά τήν επταετία 1967-74 καί μετέπειτα.

Η σημερινή κοινωνία αρχίζει νά αλλάζει μορφή καί από παραδοσιακή προσπαθει νά γίνει δυναμική, μιά εξελικτική κοινωνία. Πρέπει οι παλαιότεροι νά κοιτάξουν τήν πραγματικότητα καί νά δουν τά προβλήματα τά οποια αντιμετωπίζουν οι ιδιοι εναντι των νέων, τά οποια δημιουργουν αυτό τό χάσμα.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ;

Πως θά μπορέσουμε εμεις οι νέοι καί σεις οι παλαιότεροι νά ελαττώσουμε τό χάσμα καί ισως νά τό εκμηδενίσουμε; Πιστεύω μόνο μέ μιά ορισμένη στρατηγική μέ ενα πρόγραμμα βασισμένο στά καλά διδάγματα στίς μεταβιομηχανικές κοινωνίες καί από τά σημερινά δεδομένα της δικης μας κοινωνίας. Πρέπει νά δουμε τίς μορφές των κοινωνιων πού επικρατουν στίς διάφορες περιοχές της Ελλάδος, στήν |υπαιθρο, σέ χώρους εργασίας, σέ χώρους σπουδων. Μέ τή βοήθεια κοινωνιολόγων, κοινωνικων ψυχολόγων νά δουμε αυτήν τήν διαπλάτυνση του χάσματος καί νά προτείνουμε προγράμματα επικοινωνίας μεταξύ των γενεων. Πρέπει νά ανακοινωθουν τά προβλήματα των νέων καί παλαιοτέρων ωστε οχι μόνο νά υπάρχει κατανόηση από τούς μεγαλυτέρους αλλά καί από τούς νεωτέρους. Πρέπει τελικά, οι μεγαλύτεροι νά ανοίξουν τίς πόρτες καί νά βοηθήσουν τούς αξιους νέους ωστε νά λάβουν θέσεις επιρροης καί εξουσίας γιά νά υπάρχει μεγαλύτερη επικοινωνία μεταξύ τους. Νά δείξουν εμπιστοσύνη στό οτι κάνουν οι αξιοι νέοι καί νά βοηθήσουν οσο μπορουν, διότι οι νέοι εχουν ορεξη γιά δημιουργική εργασία, γιά περισσότερη κοινωνικότητα, εχουν αγάπη μέσα τους γιά τούς ανθρώπους. Ειναι αναγκαιο οι μεγαλύτεροι νά αφήσουν τούς νέους νά προχωρουν μπροστά καί νά μήν τούς εμποδίζουν γιά τά δημιουργικά εργα των.